بسم الله الرحمن الرحیم
درس سیزدهم - سوره بقره آیات 84 تا 88
واژگان
1ـ تَظاهَرُونَ: هم دیگر را یاری می lrm;کنید. (مُظاهَرَة: یارى کردن) (آیه85)
2ـ تُفادوا: عوض و فدیه می lrm;دهید. (فِدیَة: عوضی كه انسان براى خود می lrm;دهد)(آیه85)
3ـ اَیَّدناه: او را تأیید و پشتیبانی نمودیم. (آیه87)
4ـ لا تَهوی: دل خواه شما نبود. (هَوی: سقوط کردن) خواهش های نفسانى را <<هَوى>> نامیدهlrm;اند؛ زیرا سبب سقوط انسان به هلاکت می شوند.
(آیه87)
5ـ غُلف: پوشیده شده، پرده دار و درغلاف. (جمعِ اَغلَف) (آیه88)
نکات تفسیری
آیه 85
1/85ـ عمل گزینشی در دین
<<بنی نَضیر>> و <<بنی قُرَیظَة>> دو قبیله یlrm; خویشاوند از یهود بودند، امّا به دلیل منفعت طلبی به مخالفت با یکدیگر برخاستند. <<بنی نَضیر>> به طایفه یlrm;<<خَزرَج>> و <<بنی قُرَیظَة>> به طایفه یlrm; <<اوس>> که دو طایفه از مشرکان مدینه بودند، پیوستند.
در جنگ میان این دو طایفه ی مشرک، آن دو قبیله ی یهودی نیز به یاری هم پیمانان خود می شتافتند؛ امّا هنگامی که آتش جنگ فرو می نشست، همه یlrm; یهودیان جمع می شدند تا برای آزادی اسیران خود <<فدیه>> (مالی که برای آزادی اسیر پرداخت میlrm;شود) بدهند. آنان در این عمل، به حکم تورات استناد می کردند؛ در حالی که اول <<اوس>> و <<خزرج>> هر دو مشرک بودند و کمک به آنlrm;ها بنا بر تعالیم تورات جایز نبود و دوم همان قانونی که دستور فدیه دادن را داده بود، دستور خودداری از قتل را نیز صادر کرده بود.
قرآن مجيد يهود را در برابر اعمال ضد و نقيض و تبعيض شان در ميان احكام خدا به شدّت مورد سرزنش قرار داده و به اشدّ مجازات تهديد مى كند، به خصوص اين كه آن ها احكام كوچك تر را عمل مى كردند، اما در برابر احكام مهم تر يعنى قانون تحريم ريختن خون يكديگر و آواره ساختن هم مذهبان از خانه و ديارشان، مخالفت مى كردند.
در آیات 89 تا 93 سوره حجر نیز به کسانی که این رفتار گزینشی را با آیات قرآن دارند وعده عذاب داده شده است.
إِنىّ أَنَا النَّذِيرُ الْمُبِينُ (89)
و بگو: <<من انذاركننده آشكارم!>>
كَمَا أَنزَلْنَا عَلىَ الْمُقْتَسِمِينَ (90)
(ما بر آن ها عذابى مى فرستيم) همان گونه كه بر تجزيه گران (آيات الهى) فرستاديم!
الَّذِينَ جَعَلُواْ الْقُرْءَانَ عِضِينَ (91)
همان ها كه قرآن را تقسيم كردند (؛ آن چه را به سودشان بود پذيرفتند، و آن چه را بر خلاف هوس هاي شان بود رها نمودند)!
فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ (92)
به پروردگارت سوگند، (در قيامت) از همه ی آن ها سؤال خواهيم كرد
عَمَّا كاَنُواْ يَعْمَلُونَ (93)
ز آن چه عمل مى كردند!
2/85ـ عوامل عمل گزینشی:
این معضل، عوامل و اسباب گوناگونی دارد. این آیات، <<منفعت طلبی>> و <<مادی گرایی>> را به عنوان دو عامل برجسته در این زمینه معرفی می نماید.
متأسفانه، در جوامع اسلامی و در میان متدینین نیز، مشاهده می شود، اشخاصی که همواره به دنبال منافع مادی خویش هستند، تنها آن دسته از احکام دین که به نفع آن هاست را بیان می نمایند و از جهل دیگران نسبت به احکام دیگر سوء استفاده می کنند. از این رو، باید توجه داشت که بسیاری از کاستی ها و نقائصی که متوجه جامعه ی اسلامی می شود، از ناحیه ی دین نیست؛ بلکه ناشی از عدم توجه به جامعیت آن می باشد.
3/85ـ تعطیلی حدود و عمل بر طبق نفس
امام صادق عليه السلام درباره نشانه های آخرامان فرموده اند:
وَ رَأَيْتَ الْحُدُودَ قَدْ عُطِّلَتْ وَ عُمِلَ فِيهَا بِالْأَهْوَاء
و مي بيني كه حدود الهي تعطيل شده و در مورد حدود به هواي نفس رفتار مي شود.
آیه 86
حدیث پیرامون نسبت دنیا و آخرت:
از رسول اکرم صلی الله وعلیه وآله وسلم روایت شده است که فرمودند:
<<نسبت دنیا به آخرت، مثل این است که یکی از شما انگشت خود را به دریا زند و سپس بیرون آورد، سپس ببیند چه مقدار از آبِ دریا را با آن برداشته است!>>
با این اوصاف، آیا معقول است که انسان حیات اخروی را به زندگی چند روزه دنیا بفروشد؟!
آیه 87
1/87ـ تکذیب و کشتار پیامبران به خاطر پیروی از هوای نفس:
یکی از نعمت های بزرگ و مهم خداوند برای بشر، فرستادن پیامبران متعدد برای هدایت مردم می باشد. این پیامبران، یکی پس از دیگری، مبانى شریعت را تحكیم كردند تا زمانى كه بشریت در سیر تاریخى خود به بلوغ و رشد رسید و دیگر نیازی به آمدن دین و شریعت تازه نبود. پس از حضرت موسی علیه السلام نیز، پیامبران متعددی آمدند که دین آن حضرت را تأیید و تبلیغ می نمودند، تا این که حضرت عیسی علیه السلام با دین و شریعت کامل تری، از سوی خداوند مبعوث گردید. یهودیان که تعالیم وحیانی پیامبران را مخالف روح نژادپرستی و منفعت طلبی خود می دیدند، برخی از آنان را تکذیب نموده و برخی را نیز به قتل رساندند.
2/87ـ شبیه ترین افراد به یهودیان:
وقتی که این آیه نازل شد و پیمان شکنی و پیامبر کشی یهود را بیان کرد، رسول اکرم صلی الله وعلیه وآله وسلم به مردم فرمود: <<آیا میlrm;خواهید شما را از کسانی از امّت خود که شبیه این یهودیان هستند، آگاه سازم؟>> سپس فرمود: <<قومی از امّت من ادّعا میlrm; کنند که از پیروان آیین من هستند، ولی بافضیلت lrm;ترین اشخاص از ذریه ی من و پاکیزهlrm; ترین اصل و ریشه یlrm; مرا می lrm;کشند و شریعت و سنّت مرا تغییر داده و فرزندم حسن و حسین را میlrm;کشند؛ همان گونه که یهودیان زکریا و یحیی را کشتند! آگاه باشید همانا خداوند آن lrm;ها را لعن می lrm;کند>>.
3/87ـ <<روح القدس>> کیست؟
مفسّران دربارهlrm;ی <<روح القدس>> تفاسیر گوناگونی دارند. به طور کلی، روح القدس حقیقتى قدسى است كه به اذن خدا هم خود منزه از هر عیب و نقص است و هم مهبط و جایگاه خود را از نقایص و عیوب تنزیه مى كند. این حقیقت مصادیق متعدى دارد:
1ـ فرشته اى برتر از جبرئیل و میكائیل؛ چنان که در برخی روایات و آیات بر آن تطبیق شده است. (اسراء،85) ؛
2ـ جبرئیل امین است؛ به این قرینهlrm; که در برخی آیات از جبرئیل lrm;ـ که نازل کننده ی قرآن استlrm; ـ با همین عنوان تعبیر شده است. (نحل،102). این نام از جنبهlrm; ی ّت، پاکی و قداست این فرشته ی الهی حکایت دارد.
3lrm;ـ کتاب هاى آسمانى چون قرآن و انجیل. (شوری،52)
4ـ مرتبه برین روح انسان های کامل.
در این آیه نیز احتمال می رود مراد از <<روح القدس>> همان جبرئیل یا فرشته ی برتر از آن باشد.
آیه 88
نافرمانی الهی، سبب غفلت و بی خبری:
یهودیان مدینه در مقابل احتجاجات قرآن، این چنین عذر آوردند که بر دل های ما پرده و غلاف قرار دارد و ما از سخنان تو چیزی نمی فهمیم. خداوند نیز، این بی خبری و غفلت آنان را تأیید نموده؛ بلکه آن را به خود نسبت داده و می فرماید: <<کفر و نافرمانی آنان سبب گردیده است، مورد غضب و لعنت خدا واقع شوند و توفیق ایمان از آنان به کلی سلب شود>>.
پیام ها
1ـ جامعه به منزله ی پیكرى واحد است كه افراد آن، اعضاى این پیكرند. از كلمات <<دِماءَكُم>> و<<اَنفُسَكُم>> استفاده مىlrm; شود كشتن یا اخراج دیگرى در واقع كشتن و اخراج خود است. (آیه 84)
2ـ مبلّغان دین، خودشان باید به سراغ مردم بروند؛ نه این که انتظار داشته باشند مردم به نزد آنان بیایند. <<جاءَكُمُ الرَّسُولُ>> (آیه 87)
lrm;3ـ تعلیم و تربیت، تعطیل بردار نیست. <<قَفَّینا مِن بَعدِه بِالرُّسُلِ>> (آیه 87)
lrm;4ـ هدایت با هوا و هوس سازگار نیست. <<لا تَهوىlrm; اَنفُسُكُمُ>> (آیه 87)
5ـ مقدّمات بدبختى، به دست خود انسان است. <<لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفرِهِم>> (آیه 88)
سؤالات پژوهشی
1ـ چه نمونه هایی از گزینشی عمل نمودن در دین سراغ دارید؟
2ـ از کدام بخش آیه ی 84 سوره بقره می توان استفاده کرد که کسی که به فعل قومی راضی باشد، شریك در آن قلمداد مى lrm;شود؟ (نور)
3ـ در ترجمه ی عبارت <<فَقَلِیلاً ما یُؤمِنُونlrm;>> چند وجه معنایی وجود دارد؟ (مجمع، تسنیم)
دریافت فایل بروشور درس سیزدهم PDF | ||
دریافت فایل word درس سیزدهم | ||
پرده نگار (پاورپوینت) درس سیزدهم |
|
|
فایل صوتی درس سیزدهم ذکر مبارک |
نکته: برای اجرای کامل و بدون نقص پاورپونت های نورمبین از powerpoint 2013 به بالا استفاده کنید.
درباره این سایت