ذکر مبارک - درس چهاردهم (سوره بقره آیات 89 تا 93)

بسم الله الرحمن الرحیم
درس چهاردهم ـ سوره بقره آیات 89 تا 93

واژگان
1ـ لَعنَة: دور شدن از خیر. (این کلمه هنگامی که از سوی خدا برای گروهی از بندگان به کار برده می شود، به معنای دور شدن از خیر و لطف وی و

به عنوان عذاب است و هنگامی که از سوی بندگان درباره ی یکدیگر استفاده می شود، به معنای نفرین و آرزوی دور شدن دیگری از رحمت و لطف

پروردگار است.) (آیه89)

2ـ بِئسَما: چه چیز بدی است. (<<بِئسَ>> فعل ذمّ است و در تمام مذمّت ها به كار میlrm; رود. (آیه90)

3ـ بَغى: درخواست چیزی همراه با ظلم و . (آیه90)

4ـ بَاءُوا: به عذاب الهی بازگشتند. (بوء: رجوع کردن) (كنایه از استحقاق پیدا كردن است.) (آیه90)

5ـ مُهِین: خوار كنندهlrm;. (هُون: ذلّت و خوارى) (آیه90)

نکات تفسیری
آیه 89
انکار پیامبر صلی الله و علیه وآله وسلم با وجود علم به حقانیت آن حضرت در ذیل این آیه، از امام صادق علیه السلام روایتی نقل شده که خلاصه ی آن چنین است: <<یهودیان در کتابlrm;های خویش دیده بودند که بعثتlrm; پیامبر آینده، در بین دو کوه "عیر" و "اُحُد" (دو طرف مدینه) خواهد بود؛ به همین جهت، از سرزمین خویش بیرون آمده و پس از جستجوی فراوان، به مدینه رسیدند و در آن جا ست گزیدند تا پیامبر اسلام ظهور کند؛ بعدها دو قبیله ی <<اوس>> و <<خزرج>> از مشرکان نیز، در آن جا ساکن شدند. این دو قبیله، هنگامی که جمعیّت فراوانی پیدا کردند، به اموال یهود کردند. یهودیان به آنlrm;ها میlrm;گفتند: "هنگامی که محمّد مبعوث گردد، شما را از سرزمین ما بیرون خواهد کرد". امّا هنگامی که آن حضرت مبعوث شد، این دو قبیله به او ایمان آوردند، ولی یهود با این که ویژگیlrm;های او را در کتاب خویش خوانده و به امید ظهورش به مدینه آمده بودند، وی را انکار کردند>>.
آیه 90
حسد و گری، ریشه ی هلاکت قوم یهود:
این آیه، علت كفر و ایمان نیاوردن یهود به پیامبر اسلام را حسد و ستم پیشگى آنان می داند. آنان فكر مى lrm;كردند که اگر حقیقت را بگویند و به پیامبر ایمان بیاورند، كار او بالا مى lrm;گیرد و همه به او روى آورده و متوجه او مىlrm; شوند و در نتیجه، ریاست، قدرت و نفوذشان در میان توده lrm;هاى مردم، كم شده و از بین مىlrm; رود. آری! حسد، مایه ی کفر و ریشه ی بسیاری از گناهان است.
در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است:
<<ابلیس همواره به لشگریانش می گوید: <<در میان مسلمانان حسد و گری راه بیندازید؛ زیرا این دو، نزد خداوند با شرک به او برابر است>>.
آیه 91
یهود و ادّعای دروغ ایمان به تورات:
یهودی که سال ها منتظر <<موعود تورات>> بود، به خاطر نژادپرستی و تعصّبات کور بهانه آورده و به پیامبر صلی الله و علیه وآله وسلم و آموزه های قرآنی وی ایمان نیاوردند.
قرآن می فرماید که آنان گفتند:<<ما تنها بر آن چه به ما نازل شده است (تورات) ایمان می آوریم و به غیر آن کافریم!>> خداوند در ادامه آیه، دروغ گویی آن ها را ثابت می کند: <<اگر بهانه شما این است که محمد صلی الله و علیه وآله وسلم از شما نیست، پس چرا به پیامبران پیشین خودتان ایمان نیاوردید و آن ها را کشتید؟!>>
آیه 91
یهودیان عصر پیامبر صلی الله و علیه وآله وسلم شریک گناهان گذشتگان!
از امام صادق علیه السلام نقل شده كه آیه ی << فَلِمَ تَقتُلُونَ اَنبِیاءَ اللَّهِ.>> درباره ی گروهى از یهود نازل شده كه در عهد پیامبر اسلام صلی الله و علیه وآله وسلم زندگى مىlrm; كردند. آنان با دست خود پیامبران را نكشته بودند و در زمان آن ها هم نبودند؛ بلكه پیشینیان، این كار را كرده بودند و خدا كار آن ها را به یهودیان عصر پیامبر صلی الله و علیه وآله وسلم نسبت داد؛ زیرا پیرو گذشتگان خود بوده و به کارهای آنان راضی بودند.
آیه 92
نمونه ی کفر و نافرمانی یهودیان
در این آیه، به ادعای یهودیان مبنی بر ایمان به تورات، پاسخ داده شده است؛ با وجود این که حضرت موسی علیه السلام معجزات فراوانى مانند اژدها شدن عصا، شکافته شدن دریا، ید بیضاء و. داشت، ولی قوم او با کوچک ترین آزمایش و امتحان الهی، ایمان خویش را از دست می دادند. آنان، در دوران کوتاه غیبت موسی، دعوت سامری برای گوساله پرستی را اجابت نمودند و تمام معجزات و دلائل آشکار خداپرستی را فراموش نمودند. بدین سان، در دام هوای نفس خویش گرفتار شده و دچار ظلم بزرگی به خویش گردیدند.
آیه 93
1/93ـ شنیدیم و معصیت كردیم
این آیه سند دیگری بر ادعای دروغین یهودیان مطرح نموده و می فرماید:
<<از شما پیمان گرفتیم و کوه طور را بالای سر شما قرار دادیم و گفتیم، با کمال قدرت قوانین آسمانی تورات را بگیرید و گوش داده و عمل کنید. اما شما گفتید: ما قوانین را می شنویم، ولی عمل نمی کنیم>>.
آری! دل های آن ها به خاطر کفرشان با محبّت گوساله آبیاری شده بود. شگفتا! این چه ایمانی است که هم با کشتن پیامبران خدا می سازد و هم با گوساله پرستی و هم با فراموش کردنِ میثاق های الهی؟! اگر شما مؤمن هستید، ایمان تان بد دستوراتی به شما می دهد.
2/93ـ مراد از عبارت <<قالُوا سَمِعنا وَ عَصَینا>>
این گفتار یهودیان که در برابر عهد و پیمان الهی گفتند: <<شنیدیم و معصیت كردیم>>، به این معنا نیست كه آن ها این سخن را به زبان جارى كردند؛ بلكه در ظاهر منظور این است كه آن ها با عمل خود این واقعیت را نشان دادند، و این یک نوع كنایه ی زیبا است كه در سخنان روزمره نیز دیده مى lrm;شود.

پیام ها
1ـ چنان چه انتظار فرج، توأم با خودسازی نباشد، هیچ سودی ندارد. <<كانُوا مِن قَبلُ یَستَفتِحُونَ عَلَى الَّذِینَ كَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُم ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ>>
یهودیان مدینه، کفّار اوس و خزرج را همواره تهدید می کردند که ما منتظر پیامبر آخر امان هستیم و چون او ظهور کند، همه ی شما را نابود خواهیم کرد. اما همین که ظهور کرد، اولین مخالفان پیامبر شدند. <<فَلَمَّا جاءَهُم ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ>> ؛ زیرا در عمل و نیّت خود اخلاص نداشتند و تنها در صورتی به تکالیف شریعت عمل می کردند، که با منافع مادی آنان منافات نداشته باشد. باید دانست که ما نیز از این خطر در امان نیستیم؛ چه بسا خدای ناکرده، با این که منتظر ظهور امام زمان هستیم، به مخالفت با حضرت برخیزیم. (آیه 89)
2ـ بدترین معاملات آن است كه انسان هستى خود را بدهد و غضب الهى را بخرد. <<بِئسَمَا اشتَرَوا بِهِ اَنفُسَهُم. فَباؤُ بِغَضَب>> (آیه 90)
lrm;3ـ حسد، مایه ی كفر است. بنى اِسرائیل آرزو داشتند پیامبر موعود از نژاد آنان باشد، ولی چون به آرزوى خود نرسیدند، حسادت ورزیده و به آیین وی كافر شدند. <<بَغیاً اَن یُنَزِّلَ>> (آیه 90)
4ـ تعصّبات بی جا انسان را تا حدّ کفر به سقوط میlrm; کشاند. <<نُؤمِنُ بِما اُنزِلَ عَلَینا وَ یَكفُرُونَ بِما وَراءَهُ وَ هُوَ الحَقُّ>> (آیه 91)
5ـ ذكر سوابق، زمینه را براى قضاوت درست فراهم مىlrm;كند. <<اتَّخَذتُمُ العِجلَ>> (آیه 92)
lrm;6ـ عشق و علاقه ی مُفرِط، خطرناك است. اگر دل انسان از علاقه به چیزى پر شود، حاضر نمى lrm;شود حقایق را بپذیرد. <<اُشرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ العِجلَ>> (ممکن است که یکی از دلایل وجوب خمس و زکات در اموال و استحباب اکیدِ صدقه، همین نکته باشد که محبّت مال در جان ما رسوخ نکند) (آیه 93)
lrm;7ـ رفتار، بهترین بیان گر افكار و عقاید انسان است.<<بِئسَما یَأمُرُكُم بِهِ اِیمانُكُم>> (آیه 93)

سؤالات پژوهشی
1ـ حرف <<باء>> در عبارت <<فَباؤُا بِغَضَبٍ عَلىlrm; غَضَب>> (بقره/90) به چه معناست؟ (المیزان)
2ـ مقصود از <<غضب به دنبال غضب>> چیست؟ (تسنیم)
3ـ چند نکته ی بلاغی در جمله ی <<و اُشرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ العِجلَ بِکُفرِهم>> (بقره/93) وجود دارد؟

	دریافت فایل بروشور درس چهاردهم PDF
	دریافت فایل word درس چهاردهم
	پرده نگار (پاورپوینت) درس چهاردهم
	فایل صوتی درس چهاردهم ذکر مبارک